Polskie prawo spadkowe jest dość skomplikowane, zwłaszcza w sytuacji, kiedy normalna kolejność dziedziczenia jest zaburzona ze względu na przykład na niezbyt prostą historię rodzinną, zapisy w testamencie, wydziedziczenie, etc. Kolejność dziedziczenia. Kto i w jakiej kolejności dziedziczy po zmarłym?
Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób ustawowo dziedziczy się po zmarłym – jak jest kolejność dziedziczenia?
Czym jest spadek?
Spadek to wartości materialne pozostałe po zmarłej osobie. Dzieli się je na aktywa oraz pasywa. Do aktywów zalicza się przedmioty takie jak pieniądze, nieruchomości, samochody, meble, działa sztuki, biżuterię, obligacje etc. Natomiast pasywa to zadłużenie zmarłego. Podstawą prawa dziedziczenia jest to, że nie można odziedziczyć tylko wartościowych aktywów, a zrezygnować z pasywów.
Prawo spadkowe jednak jest obecnie przygotowane na zabezpieczenie osoby dziedziczącej przed otrzymaniem w spadku zadłużenia. Obecnie zdecydować się można na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to sytuację, w której dziedziczy się majątek tylko do wysokości zadłużenia. To skuteczna ochrona, która zabezpiecza również przed masowym odrzucaniem spadku przez krewnych.
Kto i w jakiej kolejności dziedziczy po zmarłym?
W przeważającej liczbie przypadków spadek dziedziczy się po zmarłym należącym do najbliższej rodziny. Są to osoby takie jak mąż lub żona, rodzice, dziadkowie. Nie znaczy to oczywiście, że nie można otrzymać spadku również po dalszych krewnych. Dzieje się tak wówczas, kiedy nie ma osób uprawnionych do dziedziczenia w pierwszej kolejności albo zrzekną się oni spadku. Zazwyczaj w takich właśnie sytuacjach dochodziło do dziedziczenia zadłużenia, kiedy dalsi krewni nie mieli informacji na temat stanu majątkowego osoby zmarłej. Odrzucić spadek należy w formie notarialnej.
W procesie dziedziczenia pod uwagę brane są więzy krwi. Z tego powodu mąż nie może dziedziczyć majątku po zmarłym z rodziny żony i na odwrót.
Dzieci i małżonek dziedziczą w pierwszej kolejności. Dziedziczą oni spadek w częściach równych, ale część przynależna mężowi lub żonie nie może być mniejsza niż ¼ wartości spadku. Małżonek otrzymuje połowę, a druga połowa jest dzielona równo między dzieci (także pozamałżeńskie i przysposobione). Jeżeli dziecko zmarło wcześniej, jego udział w spadku przechodzi na jego zstępnych w równych częściach.
Więzy krwi przy dziedziczeniu
Jeżeli zmarła osoba nie miała zstępnych (dzieci, wnuków), do udziału w spadku są powoływani małżonek oraz rodzice. Każdy z rodziców otrzymuje po ¼ spadku. Jeśii nie ma męża lub żony, rodzice otrzymują całość.
Gdy zaistnieje sytuacja, kiedy to jeden z rodziców nie dożyje otrzymania spadku, przynależna mu część należy się rodzeństwu osoby zmarłej, w równych częściach. Jeżeli także oni nie żyją, wówczas dziedziczą ich zstępni.
W sytuacji, kiedy spadkodawca nie miał dzieci i wnuków, jeden z jego rodziców nie dożył momentu otrzymania spadku i nie miał on rodzeństwa oraz zstępnych, wówczas małżonek i drugi rodzic dziedziczą po połowie wartości spadku.
Dziadkowie dziedziczą w równych częściach?
Dziadkowie spadkodawcy są powoływani do dziedziczenia wówczas, kiedy w chwili śmierci dana osoba nie miała małżonka, dzieci, rodziców, rodzeństwa oraz zstępnych. Dziadkowie dziedziczą w równych częściach (jeżeli wszyscy żyją) albo po nieżyjącym dziadku spadek przechodzi na jego zstępnych.
Odziedziczyć majątek może również dziecko małżonka spadkodawcy, jeżeli w chwili otwarcia spadku nie żyje oboje jego rodziców i brak jest bliższych krewnych.
Ostatnim podmiotem, który może odziedziczyć spadek, jest gmina właściwa ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania osoby zmarłej. Jeżeli są problemy z ustaleniem gminy, bo na przykład zmarły mieszkał za granicą, dziedziczy Skarb Państwa.
Spadkobierca może spadek odrzucić lub przyjąć. Przyjąć go może na dwa sposoby: wprost (razem z zadłużeniem) albo z dobrodziejstwem inwentarza, czyli do wysokości zadłużenia.
NASZA PORADA Jak dziedziczy się majątek po kimś? Na co zwrócić uwagę przy dziedziczeniu majątku?
